?кпеде ?уыс пайда болу синдромы
Образ Лилит – загадочной первой жены Адама, зловеще нависает над человечеством уже не первую тысячу лет.
Для официальных текстов Торы, Корана и Ветхого Завета Лилит оказалась неуместна, а потому мы можем черпать информацию о Лилит только из массива неканонических текстов, апокрифов, мифов и легенд.
Но если вникнуть и разобраться – удивлению не будет предела.
Лилит предстает перед нами не демоном ночи, не врагом человека, а первой феминисткой, известной человечеству, жестоко наказанной за свою природу.
Давайте посмотрим поближе.
Пропавший человек
Первой женой Адама была Ева.
Во второй главе Книге Бытия в Библии приводится такой сюжет.
Господь создал сады Едемские и поселил в нем сторожем-садовником человека (Быт,2:15). Далее Господь приводит человеку всех животных, чтобы он дал им имена и выбрал себе подходящего помощника. Но такого не нашлось и тогда Господь создает из ребра человека женщину. Которую сам человек нарекает женой, ибо она “взята от мужа”. (Быт, 2:23-2:24)
Имя человека – Адам – в тексте Библии впервые возникает после этих строк, причем Адама никто не называет – имя возникает само. А вот имя жене Адам нарекает, как и зверям, сам, после грехопадения и изгнания из рая:
“И нарек Адам имя жене своей: Ева, ибо она стала матерью всех живущих.” (Быт, 3:20)
Получается интересно:
1) человек и жена, по Бытию, не равны – человек создан по образу и подобию Божию, а жена – из ребра этого самого подобия;
2) жена рукотворна и самое главное – подчинена человеку, ведь он нарек ей имя, будто животному;
3) жена получила имя только после того, как накосячила.
Пока современные феминистки на этом месте лопаются от злобы, обратимся к моменту создания человека в Библии.
“И сотворил Бог человека по образу Своему, по образу Божию сотворил его; мужчину и женщину сотворил их”. Быт, 1:27
Стоп. Господь сотворил по образу Своему мужчину и женщину. А потом сотворил женщину Адаму из его ребра. А куда делась та, что сотворена Господом по Своему образу и подобию вместе с мужчиной?
Первая феминистка.
Ответ в Библии не найдется. Нет его ни в Торе, ни в Коране. Но он есть в апокрифах – гигантском массиве различных религиозных и философских текстов, не признаваемых официальными религиями каноничными.
В учении каббалистов (иудейская секта), в Кумранских рукописях ( Свитки Мёртвого Моря), в десятках неканонических евангелий Лилит упоминается, как реальная первая жена Адама.
Господь создал мужчину и женщину по Своему образу и подобию. Адама и Лилит. Они были равны меж собой изначально.
Если верить апокрифам, то Адам и Лилит жили в Едеме вместе и следили за садом. Однако, однажды Адам потребовал от Лилит подчиниться его воле.
В разных текстах этот момент описывается по разному. Где-то речь шла о том, что Адам требовал выполнить какое-то дело. Где-то – что Лилит возмутилась, что Адам командовал ей и потребовала считать себя равной ему – ведь они оба созданы из одной и той же глины по образу Божию. А где-то, что во время соития Адам отказался пустить Лилит побыть “сверху”.
В любом случае, Лилит взбунтовалась. Мужчина пошел жаловаться Господу на характер жены, а Лилит не стала дожидаться разборок и ушла из Едемского сада в закат.
Господь, узнав о проделках нерадивой садовницы и послал за Лилит погоню, которая умудрилась догнать её только в Египте.
За свое своенравие и оставление боевого поста Лилит была наказана Господом. Данные о наказании опять разнятся – в одних источниках пишут, что Господь убил всех детей Адама и Лилит, в других – что Лилит стала чувствовать боль всех младенцев до конца времен, в третьих – что Лилит стала бесплодна и смогла рожать только демонов.
В любом случае, дальше Лилит однозначно переходит “на темную сторону Силы” и становится не то женой, не то сподвижницей мятежника – ангела Самаэля, Сатаны.
И становится матерью демонов и суккубов.
Есть и еще одна версия этой истории. В ней Лилит, как сотворенная Господом, использовала свое право выбора и ушла от незрелого и деспотичного Адама. Адам заскучал и Господь создал из его ребра Еву. Но Лилит стала завидовать счастью Адама со второй женой и обратилась в Змея, искусив Еву на первородный грех.
Этот сюжет частенько использовали художники эпохи Возрождения, например, его можно увидеть в росписи Сикстинской капеллы.
Откуда взялась Лилит?
Образ Лилит интересен еще и потому, что несмотря на то, что он полностью вымаран из Библии и Торы, его можно найти у многих древних народов Ближнего Востока. Древнейшая цивилизация Земли – шумеры (создатели колеса, первой известной письменности и строители первых сохранившихся крупных городов), например, вполне знакома с Лилит. У шумеров слово это означало “юный призрак”. Это дух умерших молодых мужчины или женщины, который не обрел покоя.
Так что, скорее всего, говоря о первой жене Адама, мы говорим об одном из древнейших мифов в истории человечества.
Но отчего же Лилит исчезла из священных книг христиан, иудеев и мусульман?
Давайте обратимся к самому образу.
Кто такая Лилит? Это бунтарка, не пожелавшая признать над собой власть мужчины. Скорее всего, этот образ даже более древний, чем Шумерская цивилизация.
Сейчас среди ученых историков и антропологов практически нет сомнений – на доисторическом этапе развития человечества организационной формой управления людских сообществ было не патриархальное, а матриархальное устройство родовой общины.
Говоря проще, наши древние кочевые предки, жившие собирательством, почитали женщину священной и именно женщина (или женщины) управляли делами рода.
В таком разрезе наша “первая феминистка” предстает уже даже не бунтаркой, а натурально прообразом проигравших сражение за главенство в обществе матриархальных женщин. Разумеется, наличие подобного сюжета в священных текстах (а значит и в народной памяти) патриархальным религиям было не нужно.
Вероятно, это и есть причина, по которой Лилит исчезла со страниц канонических текстов.
Понравился пост? Поддержи канал лайком и подпиской – вам не напряжно, а Спутнику будет полезно!
Не пропустите – на канале будет еще много интересного!!!
Источник
ч. 1
ҚММУ Ф 4/3-04/03
2007ж. 14 маусымдағы №6 НХ.
Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті
Ішкі аурулар пропедевтика кафедрасы
Дәріс
Тақырып: «Бронх өткізгіштін бұзылу синдромы. Тыныс алу жетіспеушілігі синдромы. Себебі. Симптомдар. Диагностикалық әдістері».
PVB 3216 ішкі аурулар попедевтикасы пәні
051301 –
Жалпы медицина»__
мамандығы
3 курсы
Уақыты: 50 минут
Қарағанды 2014 ж.
Кафедра отырысында бекітілген
11.09. 2014ж № 2 хаттамасы
Кафедра меңгерушісі,
м.ғ.д., проф. Бакирова Р.Е.
Тақырыбы: «Бронх өткізгіштін бұзылу синдромы. Тыныс алу жетіспеушілігі синдромы. Себебі. Симптомдар. Диагностикалық әдістері».
Мақсаты: студенттер бронхтық обструктивті синдромнын симптомдарын, өкпе тінінде қуыс айналу, плевра қуысына сұйықтық пен ауа жиналу синдромын, тыныс алу жетіспеушілігі синдромын білу.
Дәрістің жоспары:
-
Кіріспе -
Бронхобструктивті синдромынын типтері -
Бронх өткізгіштігінін бұзылу синдромымен ауыратын науқастарды сұрастыру, физикальді қарау. Өкпеде қуыс болу синдромының түсінігі. Клиникалық жағдай. Себептері мен негізгі белгілері;
Плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромы;
Плевра қуысында ауа жиналу синдромы;
Тыныс алу жеткіліксіздігі синдромы;
Дәрістің тезисі. Бронх өткізгіштігінін бұзылу синдромы (бронхобструктивті, бронхоспазм)
Бронхоспазмнан кейін бронхтық өткізгіштігінін бұзылуы, бронхтын шырышты қабатынын қабынуы мен ісінуі және гиперсекреция.
Ізбасар синдром
-
СӨОА (ХОБЛ) -
Бронхтық демікпе -
Пневмокониоздар -
Трахеобронхтық дискинезия -
Бронх ісігі
Экзогенді факторлар
-
Темекі шегу ( оның саны күніне 12 шылым шегу) -
Қоршаған ортанын полютанттары (кәсіптік зиян) -
Респираторды вирусты инфекциялар -
Тұқымқуалаушылық( альфа-1-антитрипсиннін жеткіліксіздігі) -
Суықта болу және т.б
-
Ер адам -
Жасы 40 астам -
Мұрын-жұтқыншақ ауруы -
Бронх бұлшықеттерінін тонусынын жоғарлауы -
бронхиальді секреттін тұтқырлығынын артуы (дискриния) -
бронхтардын қорғаныш функциясынын бұзылуы
Бронхообструктивті синдромынын типтері
Органикалық тип:
Бронх жолдарынын тыртықты кішіреюі , бронхиолит, эндобронхиальді ісіктер, тыныс алу жолдарындағы бөгде заттар, трахеобронхиальді дискинезия.
Бронхобструктивті синдромынын функциональді типі
-
Экзобронхиальді: өкпе серпімділігінің төмендеуі (эмфизема), кеуде клеткасынын көлемінін кішіреюі (асцит, семіруі, метеоризм). -
Эндобронхиальді: бронх бұлшықеттерінін тонусынын жоғарлауы, секреттін гиперсекрециясы, бронхтын шырышты қабатынын ісінуі (бронхиальді демікпе)
Шағымдары
-
Ентікпе, әсіресе экспираторлы типі, ауа райына , уақытқы байланысты, өкпе инфекциясынын өршуі; -
Ұстамалы тәрізді аз продуктивті көкжөтел тәрізді жөтел; -
Тұншығу ұстамасы (түнгі уақытта)
Қосымша шағымдар
-
Кеуде клеткасында қақсайтын ауру сезімі (тыныс алу бұлшықеттерінін жұмысы шамадан тыс артқан кезде) -
Субфебрильді температура
Жалпы қарау
-
Мәжбүрлі қалып ( ортопноэ) -
Диффузды цианоз және беттің ісіну «көкшіл ісіну» -
Гиппократ саусақтары
Кеуде клеткасын қарау
-
Негізгі өзгерістер болмайды. -
Дем шығару дем алуға қарағанда ұзын болады -
Дистанционды құрғақ сырылдар -
Тахипное, созылмалы бронхобструкция кезінде
Көкірек қуысынын пальпациясы
-
кеуде клеткасында ауырсыну болмайды, серпімді (созылмалы бронхообструкция кезінде ригидті). -
дауыс дірілін екі жақтан да бірдей жасайды (созылмалы бронхобструкция кезінде екі жақтан да әлсіз болады).
Өкпенін салыстырмалы перкуссиясы
-
Ашық өкпелік дыбыс болады
-
Өкпенін топографиялық перкуссиясы өзгеріссіз
Өкпе аускультациясы
-
Тыныс шығару ұзақ және қатты, тыныс шығаруда биіктігі мен тембрі әртүрлі құрғақ сырылдар
Бронхофония
-
өзгермеген (әлсіз)
Тексеру жоспары
-
Қаннын анализі (лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы)
-
Қақырық анализі (қақырық шырышты, шырышты-іріңді, іріңді, құрамында лейкоциттер болады). -
Кеуде клеткасынын мүшелерінің рентгенологиялық зерттеу
өкпе тінінің күшейгені
Зерттеу жоспары
-
Сыртқы тыныс алуды бағалау
-
Пикфлоуметрия
-
Қаннын газдық құрамын анықтау
-
Бронхоскопия
-
Иммундық статусты зерттеу -
Бронхопровокациоді тесттер, спецификалық аллергендермен тері пробасын жасау (көрсеткіш бойынша)
Пикфлоуметрия – мониторленген әдісі ПСВ
-
Бронхтық обструкциянын жазылуын анықтау; -
Бронхтарды гиперреактивтілігі мен ауру күшін анықтау; -
Демікпенің өршуін алдын ала болжау; -
Бронхоспазмды тудыратын механизмдерді идентификациялау -
Емдеу жоспары мен онын нәтижесін бағалау -
Кәсіптік демікпені анықтау
Өкпеде қуыс болу синдромының түсінігі. Клиникалық жағдай.
Өкпедегі қуыс өкпе тінінің некрозынан, оның іріңді еруінен, сонымен қатар сау тіннен қабынулық қоршаумен шектелу салдарынан пайда болады.
біріншілік диагностикалық гипотезалар болып табылады
қабыну үрдістері (өкпе абсцессі, өкпе гангренасы, туберкулездік каверна, өкпенің іріңді кистасы, үлкен бронхоэктаздар),
өкпе ісігінің ыдырауы,
саңырауқұлақтық және паразитарлық аурулар .
Қуыс болу синдромын анықтауға болатын шарттар:
өкпе қуысының диаметрі 4 см кем емес
қуыс кеуде қабырғасына жақын орналасуы қажет ( тереңдігі 6-7 см артық емес)
қуысты қоршап жатқан өкпе тінінің тығыздалуы
қуыс қабырғалары жұқа болуы керек
қуыс бронхпен байланысқан болуы керек
қуыста бір уақытта ауаның да, сұйықтықтың да болуы керек
Клиникалық көрінісі:
Шағымдар: аралас түрдегі ентікпе, «ауыз тола» қақырық бөлінетін жөтел;
Кеуде қуысын қарау: тыныс алу кезінде зақымдалған жақтың қалыңқы болуы; тахипноэ
Пальпация : зақымдалған жақтың серпімділігінің төмендеуі; қуыстың проекциясында дауыс дірілінің күшеюі.
Перкуссия : қуыс проекциясынан тимпаникалық немесе тұйықталған-тимпаникалық дыбыс естіледі.
Аускультация: қуыс проекциясында бронхиалды тыныс немесе оның бір түрі- амфорикалық тыныс естіледі; орташа- және үлкенкөпіршікті ылғалды сырылдар да сирек емес.
Қосымша зерттеу әдістері:
қақырықты немесе қуыстың бөліндісін зерттеу.
Өкпе рентгенографиясы: өкпе тінінің көлеңкесінде дөңгелек немесе сопақша пішінді шектелген ағару ошақтары көрінеді; көп жағдайда горизонтальды деңгейде сұйықтықтың барын көруге болады.
компьютерлік томография.
бронхография, бронхоскопия, өкпе биопсиясы көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.
Өкпе абсцессінің негізгі симптомдары:
көбінесе екіншілік ауру ретінде дамиды. Науқас анамнезінде пневмония, бронхоэктатикалық ауру, кеуде қуысының жарақаттары, бөгде заттың аспирациясы, сепсис көрсетіледі.
Абсцесс ашылмай(жарылмай) тұрып – айқын интоксикация, интермитирлеуші қызба, өте нашар физикалық көрсеткіштер.
Абсцесс бронхқа ашылғаннан кейін – үлкен көлемде іріңді қақырық бөлінеді, қызба қайтады, интоксикация төмендейді.
Өкпе рентгенографиясы- қараю анықталады. Екінші кезеңде көлеңкелі проекцияда горизонтальды деңгейдегі сұйықтықтың ағаруы көрінеді. Абсцесс қуысы көбінесе созыңқы сопақша пішінді келеді, ол пневмониялық тінмен қоршалады.
Компьютерлік томография – қуысты кеуде қуысының әдеттегі рентгенологиялық зерттеуінен бұрын да анықтауға болады.
Қақырықты зерттеу – қоздырғыш түрі, оның антибиотиктерге сезімталдығы анықталады. Көп жағдайда қоздырғыштар пневмококктар, стафилококктар, анаэробты флора, саңырауқұлақтар болып табылады.
Бронхоэктатикалық аурудың негізгі симптомдары :
Ұзақ субфибрильді температура, қалтырау, тершеңдік.
Жиі таңертең үлкен көлемде қақырық бөлінетін жөтел.
Қан түкіру.
‘Барабан таяқшалары’ тәрізді саусақтар.
Цианоз.
Қан анализі: лейкоцитоз, ЭТЖ(эритроциттердің тұну жылдамдығы) жоғарылауы.
Қақырық анализі: жиі үшқабатты, микроскопиялық деңгейде эластикалық талшықтар болуы мүмкін.
Өкпе рентгенографиясы: шектелген аймақта ұяшықты көрініс; жиі төменгі бөлімдерде.
Компьютерлік томография – цилиндр тәрізді, қап тәрізді бронхоэктаздар айқын көрінеді.
Бронхография: цилиндр тәрізді немесе қап тәрізді бронхоэктаздар айқын көрінеді.
Өкпе ісігі ыдырауының негізгі симптомдары:
Көбінесе науқас жасы 50ден асқан.
Көп жылдар бойы шылым шегу.
Ұзаққа созылған жөтел, қан түкіру.
Қан анализі – анемия, ЭТЖ жоғарылауы.
Өкпе рентгенографиясы.
Үрдістің динамикасы антибактериалды терапияға қарамастан жылдам әрі қолайсыз. Бронхоскопия мен биопсия – диагноздың гистологиялық дәлелденуі.
Плевралық синдром – бұл:
Құрғақ плеврит
Гидроторакс – плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромы
Пневмоторакс – плевра қуысында ауа жиналу синдромы
Физикалық әдістердің қайсысы берілген синдромдардың верификациясы үшін неғұрлым ақпаратты болады?
Кеуде қуысын қарау
Пальпация
Перкуссия
Аускультация
Физикалық зерттеудегі жалпы симптомдар:
Шағымдар: ентікпе, кеуде қуысының ауырсынуы.
Жалпы қарау: тері жамылғысының бозаруы, цианоз
Кеуде қуысын қарау: кеуде қуысының «ауру» жағының шығыңқылығы , қабырғааралықтардың жазықтануы, тахипноэ, тыныс алу кезінде зақымдалған жақтың қалыңқы болуы.
Пальпация: ауырсыну, кеуде қуысының зақымдалған жағының ригидтілігі.Дауыс дірілі әлсіреген немесе анықталмайды.
Аускультация: везикулярлы тыныс әлсіреген немесе тыңдалмайды. Бронхофония әлсіреген немесе тыңдалмайды.
Пневмоторакс пен гидротораксты ажырату белгілері:
1. Пневмоторакс:
Себептері: Висцеральной плевраның жыртылуы(буллезді эмфизема, жарылған абсцесс, туберкулезді каверна); кеуде қуысының жарақаттары; ятрогенді (плевральды пункциядан кейін немесе бұғанаасты венаның пункциясынан кейін).
Перкуссия – қатты тимпаникалық дыбыс, кейде металлдық көрініспен
Рентгенологиялық: ақшыл өкпелік алаң (өкпе суреті көрінбейді), өкпе түбіріне жақын – ыдыраған өкпенің көлеңкесі.
Қан және қақырық зерттеулері: өзгеріссіз.
2. Гидроторакс:
Себептері: плевра жарақаттары, өкпе тіні ошақтарынан ірің немесе қанның құйылуы; кеуде қуысының жарақаттары; басқа да мүшелер мен жүйелердің зақымдалуы.
Перкуссия :жиі тұйықталған дыбыс.
Рентгенологиялық: өкпеалаңының зақымдалған бөлімінің гомогенді қараюы, көкірекаралық мүшелердің жиі қарама- қарсы жаққа ығысуы.
Қан және қақырық зерттеулері:лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы.
Берілген клиникалық жағдайда қай синдром байқалуда?
Верификациялау үшін плевралық қуыстағы сұйықтықты сипаттау қажет.
Плевралық сұйықтықты зерттеудегі экссудат пен транссудаттың дифференциалдық диагностикасы
көрсеткіштер | транссудат | экссудат |
Сұйықтықтың сыртқы көрінісі | мөлдір | Бұлыңғыр, қан аралас |
тығыздығы | >1018 | |
реакция | Әлсіз сілтілік | сілтілік |
Ақуыз : абсолюттік мөлшер-плевралық сұйықтық ақуызы/қан плазмасының ақуызы |
> 0.5 | |
ЛДГ– плевралық сұйықтықтың ЛДГ қан плазмасының ЛДГ | > 200 ЕДл> 0,6 | |
Глюкоза мөлшері | > 3, 33 ммольл | |
Лейкоциттер:-нейтрофилдер-лимфоциттер | Көріну алаңында 10-15
| Үлкен көлемде>80% |
Эритроциттер мөлшері | вариабильді | |
Ривальт сынамасы | теріс | оң |
Плевралық сұйықтық тұнбасын цитологиялық зерттеу | Аз көлемде сыдырылған мезотелий | Нейтрофильді лейкоцитоз басым |
Тыныс алу жеткіліксіздігі синдромы
ТАЖ типтері: рестриктивті; обструктивті;
Обструктивті тип көрінісі: дем шығарудың ұзаруы (экспираторлы ентікпе, дем шығару резервінің төмендеуі, Тиффно индексінің төмендеуі, форсирленген дем шығарудың ұзаруы.
Рестрикивті тип көрінісі: дем алудың ұзаруы (инспираторлы ентікпе), дем алу резервінің төмендеуі, өкпенің тіршілік сыйымдылығының төмендеуі.
Тыныс алу жеткіліксіздігінің дәрежелері: I, II, III
-
Көрнекі материал: слайдтар, видеофильмдер
-
Әдебиет
-
Негізгі :
-
Айтбембет Б.Н. Ішкі ауруларынын пропедевтикасы, 2005- 48 экз.
2. Мухин Н.А., Моисеев В.С. Пропедевтика внутренних болезней: учебник + СД. – 4-е изд. – М., 2008. – 848 с.
-
Қосымша :
1. Лиссауэр Т., Клейден Г. Пропедевтика детских болезней, иллюстрированный
2. Мухин Н.А., Моисеев В.С. Пропедевтика внутренних болезней: учебник + СД. – 4-е изд. – М., 2008. – 848 с.
3. Гребенев А.Л. Пропедевтика внутренних болезней. М. Медицина, 2002.- 591 с.
4. Практикум по пропедевтике внутренних болезней: учебное пособие/Под ред. Ж.Д. Кобалава, В.С. Моисеева.-М.: ГЭОТАР-Медицина, 2008.- 208 с.
-
Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
-
Бронх өткізгіштігі синдромының синонимін атаңыз? -
Брохобструктивті синдромының негізгі қауіпті дамуы факторын атаңыз? -
Темекі шегетін адамнын индексін қалай анықтауға болады? -
Бронх өткізгіштігінің синдромының симптомдары қандай ? -
Бронхобструктивті синдромында спирографияның қорытындысында қандай көрсеткіші маңызды? -
Қандай негізгі өкпе синдромдарын білесіз? -
Өкпеде қуыс айналу синдромында қақырықтың және қанның жалпы талдауы қалай өзгереді? -
Гидроторакс синдромы кезінде науқастың шағымдары? -
Іркілген жүрек жеткіліксіздігінде және экссудативті плевритте рентгенограммада қандай өзгерістер пайда болады? -
Өкпенің вентиляционды функциясының үш түрін айтыңыз?
ч. 1
Источник
Өкпенің аускультациясы. Өкпенің аускультациясы бір белгілі жоспармен жүргізіледі: фонендоскоп немесе стетоскоп өкпенің оң, сол жағының мұқият симметриялық нүктелеріне қойылады. Тыңдау – кеуденің алдынан жоғарыдан төмен және шеттерге қарай жүргізіледі, қолтық астын тыңдағанда науқасты қолын көтеруін сұрайды. Жауырын ортасын тыңдағанда пациент оң қолын сол иығына, сол қолын оң иығына құшақтап отырады, сонда жақсы естіледі..
Таңдауды тұрғызып не отырғызып жүргізу керек, қажетті кезде жатқызу болады.
Дем алу мүшелерінің қызметінен туатын барлық дыбыс негізгі дыбыстар және қосымша дыбыстар болып екі топқа бөлінеді.
Негізгі дыбыстарға везикула тынысы, бронх тынысы және аралас тыныс. Қосымша патологиялық дыбыстар: сырылдар, крепитация, плевра үйкелес шуы.
Везикулалық тыныс өкпе үстінде естіледі ол «Ф» әрібін ауаны ішке тартып айтқанда пайда болатын дыбысқа ұқсап, құлаққа жұмсақ естілетін дыбыс. Оның физиологиялық өзгерісі: күшею, әлсіреу не жойылып кетуі мүмкін.
Бронх тынысы қатандау және демді сыртқа шығарған кезде айтқан «Х» әрібінің естілуін еске түсіреді. Қалыпты жағдайда бронх тынысын трахея, көмей үстінен және үлкен бронхтың кеуде сарайы қабырғасына тақалып тұратын жерлерінде тыңдауға болады, басқа жерде естілмейді.
Қосымша тыныс дыбыстары. Сырыл деп бронх ішімен ауаның және секреттің қозғалысынан пайда болатын дыбыстарды атайды, сырыл құрғақ және дымқыл болады.
Құрғақ сырыл бронх ішінде жабысқақ секрет жиналғаннан пайда болады.
Дымқыл сырыл бронх ішінде сұйық секрет жиналғаннан пайда болады.
Крепитация. Альвеола ішінде аздап сұйық пайда болса демді сыртқа шығарғанда оның қабырғалары бір-бірімен жабысады. Демді ішке алғанда, олардың бір-бірінен ажырасуынан туатын дыбыс крепитация деп аталады. Демді ішке ғана алғанда пайда болады да қардың сықырлауына немесе екі қағазды үйкелеген кезде естілетін дыбыстай болады.
Плевра үйкелесінің шуы. Әр түрлі патологиялық процесстердің әсерінен плевра беттерінің тегістігі бұзылып, беттері үйкелескен кезде әр түрлі дыбыстарды тұдырады: жұмсақ тегіс матаның үйкелесі, тырнау қағаздың сыбдыры, қардың сықыры сияқты дыбыстар демді алған және шығарған кездеде естіледі.
Тыныс алу жүйесі ауруларының негізгі синдромдары
Өкпе тінінің ошақты тығыздалу синдромы
Өкпе тінінің ошақты тығыздалу синдромы өкпенің созылмалы қабынуында немесе өкпе рагында дамып, альвеолалар қабынып экссудатқа және фибринге ( пневмонияда), қанға (өкпе инфрактысында) толады, қабынған тін дәнекер тінмен алмасып, тығыздалады (пневмосклероз).
Негізгі шағымы – демікпе. Жалпы қарағанда кеуде қуысының зақымданған жағы тыныс алуда қалыңқы болады, тығыздалған аймақта дауыс дірілі күшейеді және перкуссияда дыбыс тұйықталады, аускультацияда бронхиалды тыныс естіледі, бронхофония күшейеді. Майда бронхтарда сұйықтық жиналса үнді сырылдар пайда болады. Рентгенологиялық зерттеуде қараю ошағы байқалады.
Өкпеде қуыстың болу синдромы
Өкпеде қуыстың болу синдромы өкпе абсцесінде немесе туберкулезді кавернада, өкпе ісігінің ыдырауында, ірі қуыс сұйықтан бос болып, бронхпен байланысып, қабыну білікпен (валик) қоршалғанда және бронх қабырғасы қапшық тәрізді кеңейіп бронхоэктазия дамығанда кездеседі. Кеуде қуысын қарағанда тыныс алуда зақымданған жағы қалыңқы болады, дауыс дірілі күшейеді, перкуссида бәсеңдеу-тимпаникалық (периферияда орналасқан ірі қуыс болса) немесе тимпаникалық, кейде «металл» реңі бар дыбыс шығады, аускультацияда амфора тынысы естіледі, бронхофония күшейеді және орташа-ірі калибрі үнді сырылдар естіледі. Рентгенологиялық зерттеуде өкпеде қуыс анықталады.
Плевра қуысында сұйықтықтың жиналу синдромы
Плевра қуысына сұйықтықтың жиналу синдромы гидроторакста ( жүрек жетіспеушілігінде плевра қуысына транссудат – қабыну емес сұйықтығының жиналуы), немесе экссудативті плевритте (плевраның қабынуы) кездеседі. Бұл синдромға тән шағым – демікпе тыныс жетіспеушілігінде, өкпенің басылуынан және дем алу бетінің азаю нәтижесінде дамиды. Қарағанда: плеврада сұйықтық жиналған жағы өсіңкі болып, кеуде қуысының асимметриясы байқалады және тыныс алуда қалыңқы болады. Сұйықтық жиналған жағында дауыс дірілі әлсірейді немесе анықталмайды, перкуссияда тұйық дыбыс, аускультацияда тыныс және бронхофония күрт әлсіреген немес жойылған. Рентгенологиялық зерттеуде көбінесе өкпенің төменгі бөлігінде сұйықтық жиналған аймақ қараяды (гидроторакста жиі қосжақты болады). Қараюдың жоғарғы шегі анық, плеврада транссудат жиналса шегі горизантальды, ал экссудат жиналса шегі қиғаш орналасады.
Плевра қуысында ауа жиналу синдромы (пневмоторакс)
Плевра қуысында ауа жиналу синдромы – плевра қуысының бронхтармен байланысы болған жағдайда, туберкулезді каверна немесе абсцесс сублплевральды орналасып, плевра қуысына жарылса – спонтанды (өзіндік) жабық пневмоторакс дамиды, кеуде қуысы жарақаттарында ашық және клапанды жасанды пневмоторакс кездеседі. Ащық пневмоторакста плевра қуысы тұрақты түрде атмосфера ауасымен қатынасы болады, клапанды пневмоторакста ауа плевра қуысында тыныс алған кезде енеді де, тынысты шығарған кезде кері шықпайды. Себебі тынысты кері шығарған кезде висцеральды плевраның тілімі клапан болып, кіреберіс тесікті жауып таста отырады. Клапанды пневмоторакс өте қауіпті , өйткені плевра қуысында жиналатын ауа өкпені біртіндеп қысып тастайды. Кейде кеуде қуысындағы басқа мүшелерде қысылып қалады. Негізгі шағымдары кеуде сарайының ауырсынуы және біртіндеп күшейе түсетін демікпе.
Бұл синдромда кеуденің ауа жиналған жағының ұлғаюына байланысты асимметриясы байқалады және тыныс алу қалыңқы болады. Ауа жиналған жерде дауыс дірілі күрт әлсірейді немесе жойылады, перкуссияда тимпанды дыбыс, аускультацияда жабық пневмоторакста ешқандай тыныс естілмейді, ашық пневмоторакста бронх тынысы анықталады. Рентгенологиялық тексеруде өкпе суреті көрінбейтін ашық өкпе аймағы және түбіріне жақын басылған өкпе көлеңкесі байқалады.
Плевра қуысында ауа мен сұйықтықтың қатар жиналу синдромы
Плевра қуысында ауа мен сұйықтықтың қатар жиналу синдромы плевра эмпиемасына тән. Қарғанда ауру жағы өсіңкі болуы және тыныс алуда қалыңқы болуы анықталады. Перкуссияда ауа үстінен дыбыс , сұйықтықтың үстінен тынық дыбыс анықталады, перкуссиялық симптомдар науқастың төсектегі қалпына байланысты болады. Аускукльтацияда – визикулалық тыныс әлсіреген, не ешқандай дыбыс естілмейді. Бронхофония әлсіреген.
Бронхиалдық обструкция синдромы
Бронхиалдық обструкция синдромы обструктивтік бронхитте, бронхиалдық астмада дамиды. Синдром негізінде бронхтардың кілегей қабатының ісінуі және қабыну немесе аллергиялық реакция нәтижесінде пайда болатын кілегейлі сұйықтықпен бітелуі жатады. Негізгі шағымдар – ұстамалы жөтел, демікпе, дистанциялдық сырылдар, тұншығу ұстамасының дамуы, цианоздың пайда болуы. Науқас ортопноэ қалпында, перкуссияда қорапша дыбыс, аускультацияда әлсіз везикулалық немесе қатқыл тыныс, құрғақ ысқырықты сырылдар естіледі. Рентгенологиялық зерттеуде өкпе суретінің мөлдірлігі жоғарылайды, диагфрагма төмендейді және қимылы шектеледі.
Өкпе ауалылығының жоғарылау синдромы (эмфизема)
Өкпе ауалылығының жоғарылау синдромы (эмфизема) созылмалы обструктивтік бронхитте, бронхиалдық астмада, темекі көп шеккенде, бронхтарда және альвеолаларда қысымды үнемі жоғарылататын кейбір мамандарда кездеседі (үрлеме аспаптарда ойнайтын әртістер, шыны үрлейтін өндірісте). Өкпе эмфиземасында альвеолалардың эластикалық қасиетінің төмендеуіне, қысымның жоғарылауына байланысты альвеолалар кеңейеді, олардың қабырғасы жұқарып, жарылады. Бұл бірнеше альвеолалардың бір-бірімен қосылып, өкпе көпіршіктерінің тууына себеп болады. Альвеолалардың кеңуі мен өкпе көпіршіктерінің (булла) пайда болуы өкпе ауалылығын көбейтеді. Негізгі шағымы – экспираторлық демікпе. Қарағанда беті ісіңкі, цианоз, мойын веналары ісінеді, кеуде қуыс «бөшке» тәрізді, қабырғааралықтар кеңейеді, бұғана үсті және бұғана асты ойықтар тегістеледі. Перкуссияда – қорапша дыбыс, өкпенің төменгі шеттері төмен ығысады және қимылы шектеледі, аускультацияда – әлсіз везикулалық тыныс естіледі. Рентгенологиялық зерттеуде өкпе суретінің мөлдірлігі жоғарылайды және анық болмайды, диагфрма төмен орналасады және қимылы шектеледі.
Ателектаз синдромы (компрессиялық, обтурациялық)
Ателектаз синдромы (өкпе ауасының азаюы синдромы) өкпе тінінің басылуынан қабыну инфильтрациясында (өкпенің тығыздалуы) және өкпеде дәнекер тіннің өрбіп өсуіне, бронхтардың бітелуіне байланысты дамиды.
Түрлері: обтурациялық ателектаз синдромы ірі бронхтың бітелуінен (бөгде дене, ісік, құсық және қанмен аспирациясы) және компрессиялық ателектаз синдромы өкпенің сырттан басылып, қысылуынан болады (эксудативтік плеврит, гидроторакс, пневмоторакс).
Обтурациялық ателектазда қарау кезінде өкпенің бір жақты семуі мен тыныс алуда қалыңқы болуы анықталады. Пальпацияда: дауыс дірілінің азаюы немесе жойылып кетуі болады. Перкуссияда: өкпе дыбысының әлсіреуі немесе тынық дыбыс анықталады.
Компрессиялық ателектазда кеуденің ауру жағы өсіңкі және тыныс алуы әлсірейді. Пальпацияда дауыс дірілі күшейеді, перкуссияда өкпе дыбысы бәсеңдеп, дабыл реңкілі болады, аускультацияда – бронх тынысы және бронхофония күшейгені анықталады.
Тыныс алу жетіспеушілігі синдромы (жедел және созылмалы)
Гипоксемия (оттегінің азаюы) және гиперкапния (көміртек тотығының көбеюі) дамығанда немесе қанның газды құрамын қалыпты деңгейде сақтау үшін тыныс мүшелерінің және жүрек қызметі күшейіп тыныс жетіспеушілігі дамиды.
Негізгі себептері: тыныс жүйесінің аурулары.
Этиологиясына байланысты түрлері:
-
Обструктивтік – бронх өзегінің тарылуы ( бронхит, бронхиалдық астма, кеңірдектің және ірі бронхтардың тарылуы немесе қысылуы, мысалы імікпен, т.б. ); -
Рестриктивтік (шектеулі) – өкпенің кеңеюге және кішіреюге қабілетінің шектелуіне байланысты дамиды ( пневмосклероз, гидро- немесе пневмоторакс, плевра беттерінің бір-біріне жабысуы, кифосколиоз, қабырға шеміршектерінің сүйектенуі, қабырға қозғалуының шектелуі т.б.); -
Аралас ( қосарласқан) – обструктивтік және рестриктивтік түрлерінің белгілерінің қосарлануы, жиі біреуінің белгілері басымдау болады, ағымы ұзақ өкпе жүрек ауруларында кездеседі.
Негізгі шағымдар – демікпе, цианоз, кеш сатыларында жүрек жетіспеушілігі қосылса ісіктер пайда болады.
Тыныс жетіспеушілігінің түрлері: жедел (бронхиалдық астма ұстамасында, крупозды пневманияда, спонтанды пневмоторакста) және созылмалы.
Оның ауырлығына қарай 3 дәрежесін ажыратады:
1 дәрежесі – демікпе науқасқа сәл ғана немесе біршама күш түскенде пайда болады.
2 дәрежесі – демікпе шамалы күш түскенде пайда болады. Функционалды тексеруде көрсеткіштердің қалыпты мөлшерден ауытқулары анықталады.
3 дәрежесі – демікпе мен цианозды науқастың жай тыныш күйінде анықтауға болады. Функционалды тексеруде көрсеткіштердің терең өзгерістері байқалады.
Өкпенің созылмалы ауруларында дамитын тыныс жетіспеушілігінің 3 сатысын бөледі: жасырын өкпелік, айқын өкпелік, және өкпе-жүрек жетіспеушілігі.
Тыныс алу жүйесі зақымданған пациенттерді тексеру
| Шағымдары: | Аурудың анамнезі: |
|
|
Науқасты тікелей тексеру
| Қарау | Пальпация | Перкуссия | Аускультация |
| 1.Төсектегі қалпы 2. Бетінің цианозы 3. Ентігу 4.Тұншығу 5.Саусақпен тырнақтарының түрі 6.Кеуде сарайының түрі |
| 1.Өкпе шегарасы 2. Өкпенің төменгі шетінің қозғалысы 3. Перкуторлы дыбыстың өзгеруі |
|
Лабораторлы және аспаптармен зерттеу әдістері
| Аспаптармен | Зертханалық |
|
|
Жүрек- қан тамыр жүйесінің тексеру тәсілдері
Субъективті тексеру.
Шағымдары:Жүрек тамыр ауруларымен ауыратын адамдардың негізгі шағымдарына кіреді: ентігу, жүрек қағу, жүрек тұсында және төс артында ауырсыну, жүрек қағу және шалыс соғуы, жөтел, қан қақыру, ісінулер, цианоз, тұншығу ұстамалары.
Ентігу бұл дем алудың жиілігінің , тереңдігінің және ырғағының бұзылуы. Бұл кіші қан айналым шеңберінде қанның іркілеуіне байланысты дамиды, қан айналымның жетіспеушілігін білдіреді. Одан басқа, газ алмасу бұзылып, қанда көмірқышқылы жиналады да, гипоксия мен гиперкапния дамиды. Сұрастыру кезінде пациенттен ентігудің қай кезде пайда болатының анықтау керек. Жүрек жетіспеушілігінің дәрежесін ентігудің күштілігіне қарап анықтауға болады.Алғашқы сатыларда айқын физикалық күш түскенде пайда болады, кейін қалыпты күш түскенде: жүргенде, сөйлегенде, тамақтан кейін. Аурудың соңында тыныштық кезінде болады.
Демігу ұстамасы (тұншығу) ентігудің ең ауыр түрі. Жүрек ауруларында тұншығу ұстамасы жүректің сол жақ қарыншасының жедел әлсірегенің білдіріп, жүрек демікпесі деп (астмасы) аталады, яғни бронх демікпесінен ажырату керек.
Жүрек тұсының ауырсынуы әр түрлі себептерден болады. Төс артында және жүрек тұсында орналасса жүректің ишемиясын, инфарктті, миокардитті, перикардитті білдіреді. Ауырсыну кейде рефлекторлы болуы мүмкін, мыса?